Karlheinz Stockhausen – (Aus) Licht
Megalomaan in het kwadraat
Vol verwachting toog ik naar Aus Licht – het pièce de résistance van het Holland Festival dit jaar. Een productie van drie dagen met een compilatie van Stockhausen’s opera / muziektheater Licht.
Verwachting op grond van de vele jubelende recensies. Verwachting vanwege eerdere Stockhausen-projecten van het Koninklijk Conservatorium in mijn studententijd. Als ontvankelijk luisteraar was ik daar zwaar van onder de indruk. En niet te vergeten verwachting op grond van het zelf spelen van pianowerk van Stockhausen.
Maar ik ben weggelopen. Uit teleurstelling en frustratie. Prikt dan niemand door dit drama in zeven bedrijven heen? Ik had doorlopend het gevoel in een gevangenis te zitten. De gevangenis van het overprikkelde brein van Stockhausen. Alsof ik geconfronteerd werd met een in klank en beeld vervatte schier eindeloze psychose. Zó langdradig dat er geen enkele gezonde muzikale spanning te bespeuren viel.
Dat gebrek aan spanning heeft niet noodzakelijkerwijs iets te maken met Stockhausen’s idioom – daar heb ik geen moeite mee. Maar zijn trucjes met kwarttonen, aanzwellende tonen, steeds sneller repeterende tonen, orgelpunten, tritonussen, glissandi en wat dies meer zij, heb ik na een uurtje wel door. Helaas worden ze eindeloos herhaald. In der Beschränkung zeigt sich der Meister is aan Stockhausen niet besteed.
Dag één heb ik volgehouden, dag twee ‘s avonds nog een uur, en toen heb ik mezelf bevrijd. Zo voelde het echt. Bevrijd uit het brein van een ontspoord megalomaan, die het kennelijk nodig heeft gehad zijn onbewuste te ledigen in onnozele en uitgekauwde symboliek, overgoten met een zwaar rooms-katholieke saus. Bah.
Aan dag drie ben ik niet eens meer begonnen. Die beloofde nog veel meer megalomanie, tot helikopters aan toe – mij niet gezien. Mijn driehonderdzoveel euro geef ik met liefde aan de culturele sector in Nederland, daar niet van. En zonder meer alle lof en veel, véél respect voor mijn collega’s – en niet te vergeten al die kinderen en jongeren – die eindeloze uren hebben moeten studeren, repeteren en fine-tunen. Wat een prestatie. Des te groter mijn teleurstelling.
Juni 2019
Marijke van Duin, Amsterdam