In de huidige aanloop naar de verkiezingen presenteren de politieke partijen hun plannen. Maar over het onderwerp dat boven alle deelbelangen uitstijgt en bovenaan de agenda van alle politieke partijen zou moeten staan, hoor je weinig. Klimaatverandering namelijk. Terwijl er bindende internationale afspraken liggen en veel van de wél bediscussieerde onderwerpen er nauw mee samenhangen.
Neem de vluchtelingencrisis. Hoeveel mensen realiseren zich dat de grote stroom Syrische vluchtelingen in de basis is veroorzaakt door een reeks extreem droge jaren in dat land? Waardoor de oogsten jaar in jaar uit mislukten, boerengezinnen naar de steden vluchtten – die al overbevolkt waren door vluchtelingen uit onder meer Irak -, werk en inkomen schaars werden, onrust uitbrak, de burgeroorlog een feit werd en IS zijn kans schoon zag? Wie realiseert zich dat er de komende jaren nog veel meer klimaatvluchtelingen onze kant op zullen komen? Wie realiseert zich welke energietransitie ons te wachten staat als we de afspraken uit het klimaatakkoord van Parijs (december 2015) willen nakomen – en daar zijn we toe gehouden? Kortom, er komen jaren op ons af waarin heel veel zal veranderen.
De prangende vraag is: waarom helpt de politiek in den brede de burgers hier niet mee, door feiten te benoemen, uitleg te geven en oplossingen aan te dragen? Let wel, het gaat hier om de échte realiteit, niet om de digitale met zijn twitter-ruzietjes, trollen en andere ongein. Dergelijke onzin zullen politici zich niet langer kunnen permitteren, daarvoor zijn de opgaven die ons de komende jaren te wachten staan, te groot. ‘Den Haag’ zal verantwoordelijkheid moeten nemen en leiding geven aan de energietransitie die op ons afkomt. Niet voor niets hebben vorige maand tientallen grote bedrijven, verenigd in de Transitie Coalitie, daartoe nogmaals opgeroepen.
Naast een deel van het bedrijfsleven hebben veel maatschappelijke organisaties de handschoen allang opgepakt. Zo ook geloofsgemeenschappen. In Nederland is de Groene Kerkenbeweging hard aan het groeien. Kerken, maar ook moskeeën, investeren in de verduurzaming van hun (energie)huishouding door te isoleren, over te stappen op groene stroom of die zelf op te wekken, en letten op hun inkoopgedrag. In veel andere landen gebeurt hetzelfde. Raden van kerken, zowel de Nederlandse, de Europese, als de Wereldraad van kerken, zoeken al jaren het debat met politiek en bedrijfsleven over klimaatverandering. Zo organiseerde de Nederlandse Raad in de aanloop naar de klimaattop in Parijs de tweede InspiratieTafel Klimaatverandering, met deelnemers uit de top van het Nederlandse bedrijfsleven, kerken en de politiek. Ook laten christelijke en andere geloofsgemeenschappen flink van zich horen in het internationale klimaatdebat. Mede dankzij de pauselijke encycliek Laudato Si’ (juni 2015) is erkend dat klimaatverandering niet alleen een chemisch, maar ten diepste een ethisch probleem is. De term climate justice, ‘klimaatrechtvaardigheid’, is afkomstig uit de oecumene en inmiddels algemeen spraakgebruik in de VN-klimaatonderhandelingen. De inbreng vanuit de samenwerkende geloofsgemeenschappen wordt dan ook serieus genomen en ondersteund door het VN-klimaatsecretariaat.
De komende jaren zal het op alle fronten van dit soort samenwerking moeten komen. Tussen kabinet en oppositie, tussen overheid en bedrijfsleven, tussen burgers onderling – migrant of autochtoon. Ook het succes van de top in Parijs is te danken aan het inzicht dat samenwerking noodzakelijk is om het klimaatprobleem aan te pakken, alle verschillen tussen de onderhandelende landen ten spijt. Tijdens de klimaattop in Marrakech afgelopen november is dat succes nogmaals gevierd. Alle landen bevestigden de afspraken uit Parijs en hebben de eerste stappen gezet om die na te komen, met of zonder Trump. Kortom, de internationale klimaattrein rijdt – hopelijk met een flinke Nederlandse wagon.
Amsterdam, 1 maart 2017
Marijke van Duin, Klimaatwerkgroep Wereldraad van Kerken