Help, stop de debilisering!
Er gaat geen dag voorbij of ik erger me aan de al decennialang voortschrijdende taalverloedering. In kranten, tijdschriften, op televisie, op websites, in brieven van artsen, in reclamefolders – overal zijn de meest stompzinnige fouten te vinden. Het gaat soms zo ver dat ik echt niet begrijp wat er bedoeld wordt. Zo probeerde ik onlangs op de website van een vervoersbedrijf te ontcijferen welke omleidingen mij te wachten zouden staan. Dat bleek niet mogelijk. Ik ben maar gewoon in de tram gaan zitten en heb een half uur speling genomen.
Eén van de vreselijkste dingen vind ik het foutieve weglaten van het woord ‘zich’. Hoe vaak hoor je niet: “ik herinner het niet”, of “ik ben er niet van bewust”? Dit soort taal doet mij de haren te berge rijzen, omdat de spreker niet meer als persoon aanwezig schijnt te zijn. In plaats van het ‘zelf’, in het werkwoord aangeduid als ‘zich’, is klaarblijkelijk een vacuüm ontstaan. De kern van de spreker, daar waar de reflectie plaats zou moeten vinden, is zoek.
Wat betekent dat verdwijnen van het wederkerende, of reflectieve, werkwoord? Gaat het om meer dan simpele taalvervlakking? Ik vermoed van wel. Het postmoderne, ontwikkelde zelfbewustzijn lijkt de laatste tien, vijftien jaar in het gedrang te zijn gekomen door de opgang van de digitale media. Immers, als iets niet digitaal aanwezig is, bestaat het niet – althans in de beleving van steeds meer, met name jonge mensen. Het lijkt erop dat men collectief en onbewust zelfs het ‘zelf’ is gaan projecteren op diezelfde digitale media. Zo lijkt een nieuw, quasi zelfbewustzijn te zijn ontstaan. De smartphone en Facebook als modern houvast, als ultra-narcistische zelfbevestigingsspiegel…
Deze zorgwekkende ontwikkeling ben ik ‘collectieve debilisering’ gaan noemen. Een debilisering die zowel plaatsvindt vanuit, als leidt tot een uitholling van het zelfbewustzijn. Het resultaat: mensen die zichzelf niet kennen en in slaap gesust zijn – marionetten van de sociale media en van de consumptiemaatschappij.
Als ik ergens bang voor ben is het wel dat.
1 september 2015